Ruh Saðlýðý ve Psikiyatri Hemþireliðinde Etik Konular, Kodlar ve Standartlar

Saðlýk, temel bir insan hakký ve özellik arz eden bir hizmettir. Saðlýk hakkýnýn korunmasý ve herkes için ulaþýlabilir, eþit, yeterli ve nitelikli saðlýk hizmeti sunulmasý saðlýk mesleði üyelerinin profesyonel ve etik yükümlülüðüdür. Son yýllarda ülkemizde ve dünyada týp, bilim ve teknolojideki ilerlemelerin birtakým deðer sorunlarýnýn ortaya çýkýþýna neden olmasý saðlýk alanýnda etiðin önemini giderek artýrmaktadýr. Ýyilik, doðruluk, yararlýlýk, özerklik, bilerek zarar vermeme gibi ilkeleri içerisinde barýndýran saðlýk hizmetlerinde etik kavramý, týbbi uygulamalar sýrasýnda ortaya çýkan deðer sorunlarýnýn ele alýndýðý, benimsetildiði, çatýþmalarýnýn tartýþýldýðý, açýklýða kavuþturulduðu, çözüm yollarýnýn bulunmaya çalýþýldýðý bir alandýr. Çalýþýlan hasta grubundaki farklýlýk nedeniyle týp etiðinden farklý olarak psikiyatri ve psikiyatri hemþireliðinde etik ilkelerin saptanmasý ve bunlarýn uygulamaya geçirilmesi daha da önemlidir. Psikiyatri hemþireliði hizmetlerinin sunumu sýrasýnda hasta bazen tedaviyi reddeden, bazen de kendisini olumsuz olarak etkileyecek durumlarý bile otomatik bir boyun eðmeyle karþýlayan ve yargýlamadan kabul eden konumdadýr. Bu özellikleri nedeniyle psikiyatri hastalarý istismara ve ihmale maruz kalabilirler. Bu da psikiyatri hemþireliðindeki etik ilkelerin saptanmasýna ve uygulanmasýna farklý bir boyut getirmektedir. Ancak bu tek baþýna etik ilkelerin oluþturulmasýyla mümkün olabilecek gibi görünmemektedir. Çünkü etik kodlar ve kurallar alana özgü hemþirelik standartlarýnýn bir parçasýdýr. Bunun için etik kodlar ve kurallarýn etik standartlarla birlikte oluþturulmasý daha uygundur. Bu nedenlerden dolayý bu makalede; etik kavramý ve tarihsel sürecinden, karar verme aþamasýnda yaþanacak olan etik ikilemlerden, hasta ve ailesi ile ilgili kararlar alma sürecinde devreye girecek olan etik ilkeler, teoriler ve kodlardan ve psikiyatri hemþireliðine özel etik kodlardan ve standartlardan söz edilecektir.

Ethic Issues, Codes and Standards In Mental Health and Psychiatry Nursing

Health is a service that offers a basic human right and property. Protection of right to health and providing an available, equal, sufficient and qualified health service are Professional and ethic responsibilities of health professionals. Recently, progresses on medicine, science and technology fields in our country and in the world causing occurrence of some problems on “values”, increase importance of ethics in health field gradually. The concept of ethics in health services; which includes principles like beneficence, fidelity, utility, autonomy, non-maleficence is a field where problems of “values” appearing during medical applications are approached and adopted, conflicts are discussed and clarified, solutions are tried to be found. Apart from medical ethics, it is more important in psychiatry and psychiatric nursing to determine ethical principles and putting them into practice because of the difference between patient groups worked with. While presenting psychiatric nursing services, patient is sometimes in a situation rejecting treatment, and sometimes he/she is in a situation meeting some situations with obeying even if it can effect him/her negatively and accepting without judgment. Because of these characteristics of psychiatric patients, they may be exposed to abuse and neglect. And that brings a new dimension to determining and performing ethical principles in psychiatric nursing. But it does not seem to be possible only with creating ethical principles. Because ethic codes and rules are a part of field-specific nursing standards. Therefore, it is more suitable to create ethic codes and rules together with ethical standards. Due to these reasons, in this article, the concept of ethics, its historical process, ethical dilemmas experienced in decision-making part, ethical principles coming into play in decision-making process for patient and his/her family, theories and codes, and specific psychiatric nursing codes and standards will be discussed.